Holistische bodembenadering met kwekers/boeren-verstand uitgevoerd

Langlebig......

1. ONTSPANNEN TUINIEREN

Ontspannen tuinieren begint bij een goede voorbereiding. De basisinformatie op het gebied van bodemkunde, bomen planten en bomenkeuze in de praktijk deel ik graag met u. Wij hangen graag een hangmatje voor u op, om op ontspannen wijze uw boom te kiezen en de aanplant en groei van de boom voorspoedig te laten verlopen.

2. Het technische aspect van een groeiplaats.

De plaats waar een boom komt te staan noemen we de standplaats. Voor een goede groei en ontwikkeling van de boom moet de standplaats aan bepaalde eisen voldoen. Een standplaats die aan de juiste eisen voldoet is een groeiplaats. Een groeiplaats bevat alle ondergrondse fysische, chemische en biologische factoren van een standplaats die de levensomstandigheden en ontwikkelingsmogelijkheden van de boom bepalen. 

De optimale plantplaats bevat voldoende zuurstof, vocht en voedingselementen in een goed doorwortelbaar bodemvolume. De waterhuishouding dient jaarrond in orde te zijn. Het bodemleven (o.a. schimmels) zet afgevallen blad en organisch materiaal om, in voor de boom nuttige mineralen en humus. Met voldoende bodemleven is de ecologische kringloop gesloten en dit zorgt voor een continue beschikbaarheid van voedingstoffen voor de boom. 

3. Vitaliseren groeiplaats.

Als een boom groeiremmingen laat zien, willen we graag de boom helpen. Ik krijg vaak de vraag of er extra water of bemesting moet worden gegeven. In de droge zomers van de afgelopen jaren is tijdelijk gebrek aan water inderdaad een ‘killer’ gebleken. Daarnaast zijn er een aantal andere maatregelen mogelijk.

Macro-methode: Er zijn diverse mogelijkheden om de groeiplaats van een bestaande boom een boost te geven. Heel specialistisch kan dat met bepaalde apparatuur worden geplofd. Er wordt dan onder hoge druk ruimte in de grond geforceerd, waarbij zuurstof weer de grond in kan dringen en het bodemleven zich beter kan ontwikkelen. Het is ook mogelijk om compost en voedingsstoffen op die manier in de grond te ploffen.

Micro-methode: Minder ingrijpend en goedkoper kan er worden gekozen om met een accu-motorboor gaten in de grond te boren en deze te vullen met organische stof / compost. Een laagje compost in de bovenlaag licht doorwerken en als mulchlaag laten liggen.  Hierdoor blijft de grond licht vochtig en kan het bodemleven zich ontwikkelen. Compost in combinatie met zuurstof, water en een beetje warmte zorgen voor de gewenste activiteiten. Elk jaar deze mulchlaag aanvullen wordt aanbevolen. Met compost wordt niet het restproduct van tuin- en keukenafval bedoeld, maar bevelen we hoogwaardige compostmengsels aan. Zie o.a. de  vivimus mengsels van DCM. Bomen moet je planten en niet begraven. De bovenkant van de kluit moet gelijk met het grondpeil staan. Hoe dieper de boom in de grond staat, des te steviger de boom staat, lijken veel mensen te denken. Echter als de kluit te diep staat, kunnen de wortels minder goed zuurstof opnemen.

Onder de grond wordt hard gewerkt. Het bodemleven verbetert ook de structuur van de plantplaats, zo maken wormen bijvoorbeeld gangen welke zorgen voor een luchtcirculatie in de bodem. Bomen en planten leven in symbiose met de bodemschimmels. De hoeveelheid mycorrhiza schimmels, zuurstof, water en voeding zijn feitelijk bepalend voor de gezondheid en vitaliteit van de boom. Een goede voorbereiding maar vooral ook een goede bomenkeuze leidt tot een LANGLEBIG resultaat. Vaak is raadzaam om een geschikte boom te zoeken bij de aanwezige standplaats, dan een standplaats aan te passen aan de gewenste boom. 

4. Het holistische principe. 

De bodem kan vanuit scheikundige invalshoeken worden benaderd. Soms is er meer dan alleen maar wetenschap en kunnen we iets niet helemaal duiden. Een holistische kijk op de bodem kan dan iets toevoegen. Alles is met elkaar verbonden. We zien zuurstof als onmisbare basis voor de ontwikkeling van schimmels, bacteriën en eencelligen in de bodem. Samen een ijzersterk team. Nematoden (wormachtigen) en geleedpotigen (insecten) leveren een belangrijke bijdrage. Vogels en mollen completeren het bodemvoedselweb. Disbalans ontstaat bijvoorbeeld als een onderdeel in de natuur niet voldoende kan bijdragen of een belangrijke voorwaarde m.b.t. de juiste standplaats ontbreekt.  De natuur probeert dat altijd te compenseren, zodanig dat de boom of plant zo goed mogelijk kan overleven of doorgroeien. Het besef dat bomen en planten goed gedijen op een geschikte plek (standplaats) en holistisch functioneren en communiceren, elkaar helpen en waarschuwen, is inmiddels in een deel van de groene sector aan het doordringen.

5. Veroudering en stress.

Naast alle positieve schimmels en bacteriën bevat een plantplaats uiteraard ook negatieve bacteriën en schimmels, welke de boom kunnen aantasten en ziek kunnen maken. Oude bomen en bomen die stress ervaren zijn hiervoor gevoelig. Jonge bomen of bomen met een goede conditie kunnen zich verweren. Bij een rijk en goed ontwikkeld bodemleven zullen veel ziekteverwekkers geen kans krijgen om de boom dusdanig aan te tasten dat grote groeiremmingen of blijvende schade ontstaat. Zo zal een gezonde eikenboom zich goed kunnen verdedigen als een eikenprachtkever een gaatje in de stam wil boren. De eik stuurt een dosis hars naar de plek des onheils. De eikenprachtkever zal teleurgesteld op zoek gaan naar een zwakke eik die zich niet zo goed kan verdedigen. Mooi, die natuur. Het zijn telkens de sterke exemplaren of zij die zich aanpassen, die weten te overleven.

6. Groeiplaatsonderzoek door een bodemkundig ingenieursburo.

Een groeiplaatsonderzoek wijst uit welke maatregelen er genomen moeten worden om van de plantplaats een goede groeiplaats te maken en zo de bomen optimale kansen te bieden om uit te groeien.  Bij een groeiplaatsonderzoek worden alle relevante groeiplaatsaspecten in kaart gebracht zoals het bodemprofiel, vochthuishouding, zuurstofgehalte, verdichtingsgraad en het aanwezige bodemleven. Wilt u de risico's minimaliseren, past een wetenschappelijke en scheikundige analyse bij u, dan kan deze stap bij u passen. Kijk voor het alternatief bij nr 10 en 12.

7. Advies inrichten standplaats

Als er geen groeiplaatsonderzoek is uitgevoerd, u twijfelt aan de kwaliteit van de aanwezige grond en u het risico op uitval van bomen wilt beperken, adviseren wij om gebruik te maken van bomengrond. Bomengrond biedt een goede basis voor het planten en groeien van bomen. Bomengrond bevat belangrijke voedingsstoffen voor de boom en brengt balans in de bodem door de goede structuur en stimuleert zo het bodemleven. Met de toepassing van bomengrond plaatst u een belangrijk groen vinkje, maar de overige factoren blijven wel hetzelfde. De juiste waterhuishouding is daarbij nr 2 op de lijst. In de winter moet het teveel aan water kunnen afstromen, verticaal of horizontaal. In de groeiperiode dient er voldoende water beschikbaar te zijn om te kunnen leven.

8. Samenstelling bomengrond

M50 cijfer tussen 200/420 mu

Organische stof  7-10% (veenaarde/houtcompost/organische meststoffen)

Lutum maximaal 3%

Cl. Mg/l substraat <300

PH H20 5,0-6,5

Koolzure kalk <1

9. Inrichten van de plantplaatsen

De plantplaatsen dienen circa 2,5 x 2,5 meter groot te zijn (5m3 per plantplaats)en tot op een diepte van 1 meter gevuld te zijn met bomengrond. Waak er voor de bomengrond niet in direct contact kan komen met het grondwater.

Indien de hoogst gemeten grondwaterstand zich op minder dan 1,50 meter beneden maaiveld bevindt, adviseren we om eerst 10cm drainagezand aan te brengen. Voorkom verslemping van de plantplaats en spit de bodem en de wanden door,

De bomengrond wordt dan deels met de aanwezige grond gemengd, zodanig dat er een goede overgang ontstaat tussen de bomengrond en de bestaande grond. De bomengrond moet laagsgewijs worden aangebracht in lagen van 40/50 cm en per laag licht verdicht worden 1 tot 1,5 mPa/cm2.

Bij natte omstandigheden mag bomengrond niet verwerkt worden en moet het afgedekt worden opgeslagen. Voorkom verdichting van de standplaats door bouwverkeer.

10. De praktijk, het -kweker-boerenverstand-kompas

Het is mogelijk om t.b.v. het planten van bomen telkens een groeiplaatsonderzoek te laten uitvoeren en de groeiplaats op basis van het optimale resultaat in te richten. Dit vergt doorgaans een termijnplanning en gaat gepaard met relatief hoge kosten. Echter uitval van een boom geeft frustratie en kosten. Is er nog een alternatief?

Ja, het is voor ons op basis van onze ervaring en kennis mogelijk om een redelijk betrouwbare inschatting te maken m.b.t. de combinatie standplaats en boom. Sommige bomen zijn heel kieskeurig, andere bomen hebben een pioniersmentaliteit en nemen al snel genoegen met een minder gunstige standplaats. 

Een betaalbaar hulpmiddel is een grondmonster in het laboratorium te laten testen.  De zuurgraad van de grond, het humusgehalte en de meest essentiële mineralen worden daarbij onderzocht. Bij deze analyse hoort ook een bemestingsadvies op basis van generale hoeveelheden. Het holistische bodemprincipe vertalen wij graag naar een uitvoering waarbij we varen op ons kwekers/boerenverstand kompas. Niet alles is te plaatsen in duidelijke modellen en grafieken. Is koken het opvolgen van de recepten in een boek? Wat maakt een kok tot een Michelin-kok?            Wij adviseren u graag.

11. BEGINSITUATIE INVENTARISEREN: Aandachtspunten en beoordelingspunten.

Waterhuishouding: blijft er na een regenbui water staan?

Grondwaterstand?

Bevinden zich harde lagen in de grond? Type grond:  Klei, zand, veen, …..?

Gewenste bomen?  Welke andere bomen groeien goed in de buurt?

Historie: hoe is de grond afgelopen jaren gebruikt. Originele grond of is er grond opgebracht? Bouwverkeer?

Welke grondbewerkingen zijn uitgevoerd?

Overige factoren:  straatwerk, zout, wind? Enz…

12. The easy way off life.  (de hangmat-keuze)

Er kan dus best veel mis gaan bij het planten van bomen is misschien uw beeld na het lezen van deze informatie.  Moeten we dan angst laten insluipen of maken we van het planten van een boom een feestje. Het planten van een boom is immers een optimistische actie, gericht op de toekomst.  In de meeste gevallen zal een boom op een minder gunstige standplaats ook zijn best doen om te groeien. Misschien iets minder uitbundig, misschien minder groei, misschien iets minder vruchten, maar nog steeds waardevol, de natuur geeft niet snel op. Heel soms gaat een boom wel direct dood, soms pas na vele jaren en is dan weer een waardevolle start voor vele schimmels, wormachtigen en insecten. De cirkel is weer rond.

Natuurlijk is het fijn om uw meest favoriete boom te kunnen aanplanten op de plek die u in gedachten had. Als dat betekent dat er veel aanpassingen m.b.t. de standplaats verricht moeten worden en er sprake is van extra kosten en het risico op uitval of groeiremmingen op de loer ligt, voelt dat dan nog goed??? Soms zijn er ook ‘favoriete’ bomen die u nu nog niet kent en die we onder de aandacht kunnen brengen.

De hangmat-keuze kost minder moeite, minder geld en de kans op succes is groter. Het is een andere benadering, om te bepalen welke bomen passen bij de standplaats, bodem, omgeving en de gewenste functie. Wij van Ten Hoven Bomen hangen graag voor u een hangmatje op………….